ધર્મ હિન્દુ ગુજરાતી આરતી સંગ્રહ
વિષ્ણુમહિમ્નઃ સ્તોત્રમ્
મહિમ્નસ્તે પારં વિધિહરફણીન્દ્રપ્રભૃતયો વિદુર્નાદ્યાપ્યજ્ઞશ્ચલમતિરહં નાથ નુ કથમ્ . વિજાનીયામદ્ધા નલિનનયનાત્મીયવચસૌ વિશુદ્ધ્યૈ વક્ષ્યામીષદપિ તુ તથાપિ સ્વમતિતઃ ૧ યદાહુર્બ્રહ્મૈકે પુરુષમિતરે કર્મ ચ પરેઽપરે બુદ્ધં ચાન્યે શિવમપિ ચ ધાતારમપરે . તથા શક્તિં કેચિદ્નણપતિમુતાર્કં ચ સુધિયો મતીનાં વૈ ભેદાત્ત્વમસિ તદશેષં મમ મતિઃ ૨ શિવઃ પાદામ્ભસ્તે શિરસિ ધૃતવાનાદરયુતં તથા શક્તિશ્ચાસૌ તવ તનુજતેજોમયતનુઃ . દિનેશં ચૈવામું તવ નયનમૂચુસ્તુ નિયમાસ્ત્વદન્યઃ કો ધ્યેયો જગતિ કિલ દેવો વિભો ૩ ક્વચિન્મત્સ્યઃ કૂર્મઃ ક્વચિદપિ વરાહો ન રહરિઃ ક્વચિત્ખર્વો રામો દશરથસુતો નન્દતનયઃ . ક્વચિદ્બુદ્ધઃ કલ્કિર્વિહરસિ કુભારાપહૃતયે સ્વતન્ત્રોઽજો નિત્યો વિભુરપિ તવાક્રીઇનમિદમ્ ૪ હૃતામ્નાયેનોક્તં સ્તવનવરમાકર્ણ્ય વિધિના દ્રુતં માત્સ્યં ધૃત્વા વપુરજરશંખાસુરમથો . ક્ષયં નીત્વા મૃત્યોર્નિગમણમુદ્ધત્ય જલઘેરશેષં સંગુપ્તં જગદપિ ચ વેદૈકશરણમ્ ૫ નિમજ્જન્તં વાર્ધૌ નગવરમુપાલોક્ય સહસા હિતાર્થ દેવાનાં કમઠવપુષાઽઽવિશ્ય ગહનમ્ . પયોરાશિં પૃષ્ઠે તમજિત સલીલં ઘૃતવતો જગદ્ધાતુસ્તેઽભૂત્કિમુ સુલભભારાય ગિરિકઃ ૬ હિરણ્યાક્ષઃ ક્ષીણીમવિશદસુરો નક્રનિલયં સમાદાયામત્યૈઃ કમલજુમુખૈરંબરગતૈઃ. સ્તુતેનાનન્તાત્મન્નચિરમવભાતિ સ્મ વિઘૃતા ત્વયા દંષ્ટ્રાગ્રેઽસાવવનિરખિલાકંદુક ઇવ ૭ હરિઃ ક્વાસ્તીત્યુક્કે દનુજપતિનાઽઽપૂર્ય નિખિલં જગન્નાદૈઃ સ્તમ્ભાન્નરહરિશરીરેણ કરજૈઃ . સમુત્પત્ત્યાશૂરાવસુરવરમાદારિતવતસ્તવાખ્યાતા ભૂમન્કિમુ જગતિ નો સર્વગતતા ૮ વિલોક્યાજં દ્વાર્ગં કપટલઘુકાયં સુરરિપુર્નિષિદ્ધોઽપિ પ્રાદાદસુરગુરુણાત્મીયમખિલમ્ . પ્રસન્નસ્તદ્ભક્ત્યા ત્યજસિ કિલ નાદ્યાપિ ભવનં બલેર્ભક્તાધીન્યં તવ વિદિતમેવામરપતે ૯ સમાધાવાસક્તં નૃપતિતનયૈર્વીક્ષ્ય પિતરં હતં વાણૈ રોષાદ્ગુરુતરમુપાદાય પરશુમ્ . વિના ક્ષત્રં વિષ્ણો ક્ષિતિતલમશેષં કૃતવસોઽસકૃત્કિં ભૂભારોદ્ધરણપટુતા તે ન વિદિતા ૧૦ સમારાધ્યોમેશં ત્રિભુવનમિદં વાસક્મુખં વશે ચક્રે ચક્રિન્નગણયદનીશં જગદિદમ્ . ગતોઽસૌ લંકેશસ્ત્વચિરમથ તે બાણવિષયં ન કેનાપ્તં ત્વત્તઃ ફલમવિનયસ્યાસુરરિપો ૧૧ ક્વચિદ્દિવ્યં શૌર્ય ક્વચિદપિ રણે કાપુરુષતા ક્વચિદ્ગીતાજ્ઞાનં ક્વચિદપિ પરસ્ત્રીવિહરણમ્ . ક્વચિન્મૃત્સ્નાશિત્વં ક્વચિદપિ ચ વૈકુંઠવિભવશ્ચરિત્રં તે નૂનં શરણદ વિમોહાય કુધિયામ્ ૧૨ ન હિંસ્યાદિત્યેદ્ઘ્રુવમવિતથં વાક્યમબુધૈરથાગ્નાષોમીયં પશુમિતિ તુ વિપ્રૈનિગદિતમ્ . તવૈતન્નાસ્થાનેઽસુરગણવિમોહાય ગદતઃ સમૃદ્ધિર્નીચાનાં નયકર હિ દુઃખાય જગતઃ ૧૩ વિભાગે વર્ણાનાં નિગમનિચયે ચાવનિતલે વિલુપ્તે સંજાતો દ્વિજવરગૃહે શંભલપુરે . સમારુહ્યાશ્વશ્વં લસદ્સિકરો મ્લેચ્છનિકરાન્નિહંતાસ્યુન્મત્તાન્કિલ કલિયુગાંતે યુગપતે ૧૪ ગભીરે કાસારે ચલચરવરાકૃષ્ટચરણો રણેઽશક્તો મજ્જન્નભયદ જલે ચિન્તયદસૌ . યદા નાગેન્દ્રસ્ત્વાં સપદિ પદપાશાદપગતો ગતઃ સ્વર્ગં સ્થાનં ભવતિ વિપદાં તે કિમુ જનઃ ૧૫ સુતૈઃ પૃષ્ટો વેધાઃ પ્રતિવચનદાનેઽપ્રભુરસાવથાત્મન્યાત્માનં શરણમગમત્ત્વાં ત્રિજગતામ્ . તતસ્તેઽસ્તાતંકા યયુરથ મુદં હંસવપુષા ત્વયા તે સાર્વજ્ઞં પ્રથિતમમરેશેહ કિમુ નો ૧૬ સમાવિદ્ધો માતુર્વચનવિશિખૈરાશુ વિપિનં તપશ્ચક્રે ગત્વા તવ પરમતોષાય પરમમ્ . ધ્રુવો લેભે દિવ્યં પદમચલમલ્પેઽપિ વયસિ કિમસ્ત્યસ્મિંલ્લોકે ત્વયિ વરદ તુષ્ટે દુરધિગમ્ ૧૭ વૃકાદ્ભીતસ્તૂર્ણં સ્વજનભયભિત્ત્વાં પશુપતિર્ભ્રમંલ્લોકાન્સર્વાન્ શરણભુપયાતોઽથ દનુજઃ. સ્વયં ભસ્મીભૂતસ્તવ વચનભંગોદ્ગતમતી રમેશાહો માયા તવ દુરનુમેયાઽખિલજનૈઃ .૧૮ હૃતં દૈત્યૈર્દ્દષ્ટ્વાઽનૃતઘટમજય્યૈસ્તુ નયતઃ કટાક્ષેઃ સંમાહં યુવતિવરવેષણ દિતિજાન્ . સમગ્રં પીયૂષં સુભગ સુરપૂગાય દદતઃ સમસ્યાપિ પ્રયસ્તવ ખલુ હિ ભૃત્યેષ્વભિરતિઃ ૧૯ સમાકૃષ્ટા દુષ્ટૈર્દુપદતનયાઽલબ્ધશરણા સભાયાં સર્વાત્મંસ્ત્વ શરણમુચ્ચૈરુપગતા . સમક્ષં સર્વેષાપભવદચિરં ચીરનિચયઃ સ્મૃતેસ્તે સાફલ્યં નયનવિષયં નો કિમુ સતામ્ ૨૦ વદંત્યેકે સ્થાનં તવ વરદ વૈકુંઠમપરે ગવાઁ લોકં લોકં ફણિનિલયપાતાલમિતરે . તથાઽન્યે ક્ષીરોદં હૃદયનલિનં ચાપિ તુ સતાં ન મન્યે તત્સ્થાનં ત્વહમિહ ચ યત્રાઽસિ ન વિભો ૨૧ વિશોઽહં રુદ્રાણામહમમરરાજો દિવિષદાં મુનીનાં વ્યાસોઽહં સુરવર સમુદ્રોઽસ્મિ સરસામ્ . કુબેરો યક્ષાણામિતિ તવ વચો મંદમતયે ન જાને તજ્જાતં જગતિ નનુ યન્નાસિ ભગવન્ ૨૨ શિરો નાકો નેત્રે શશિદિનકરાવંબરમુરો દિશઃ શ્રોતે વાણી નિગમનિકરસ્તે કટિરિલા. અકૂપારો બસ્તિશ્ચરણમપિ પાતાલમિતિ વૈ સ્વરૂપં તેઽજ્ઞાત્વા નૃતનુમવજાનંતિ કુધિયઃ ૨૩ શરીરં વૈકુંઠં હૃદયનલિનં વાસસદનં મનોવૃત્તિસ્તાર્ક્ષ્યો મતિરિયમથો સાગરસુતા . વિહારસ્તેઽવસ્થાત્રિતયમસવઃ પાર્ષદગણો ન પશ્યત્યજ્ઞા ત્વામિહ બહિરહો યાતિ જનતા ૨૪ સુઘોરં કાંતારં વિશતિ ચ તડાગં સુગહનં તથોત્તુંગં શ્રૃંગં સપદિ ચ સમારોહતિ ગિરેઃ. પ્રસૂનાર્થં ચેતોંઽબુજમમલમેકંત્વયિ વિભો સમર્પ્યાજ્ઞસ્તૂર્ણં વત ન ચ સુખં વિંદતિ જનઃ ૨૫ કૃતૈકાંતાવાસા વિગતનિખિલાશાઃ શમપરા જિતશ્વાસોચ્છવાસાસ્રાુટિતભવપાશાઃ સુયમિનઃ . પરં જ્યોતિઃ પશ્યંત્યનઘ યદિ પશ્યંતુ મમ તુ શ્રિયાશ્લિષ્ટં ભૂયાન્નયનવિષયં તે કિલ વપુઃ ૨૬ કદા ગંગોત્તુંગામલતરતરંગાચ્છપુલિને વસન્નાશાપાશાદખિલખલદાશાદપગતઃ . અયે લક્ષ્મીકાંતાંબુજનયન તાતામરપતે પ્રસીદ્ેત્યાજલ્પન્નમરવર નેષ્યામિ સમયમ્ ૨૭ કદા શ્રૃંગૈઃ સ્ફીતે મુનિગણપરીતે હિમનગે દ્રુમાવીતે શીતે સુરમધુરગીતે પ્રતિવસન્ . ક્વચિદ્ધ્યાનાસક્તો વિષયસુવિરક્તો ભવ હરં સ્મરંસ્તે પાદાબ્જં જનિહર સમેષ્યામિ વિલયમ્ ૨૮ સુધાપાનં જ્ઞાનં ન ચ વિપુલદાનં ન નિગમો ન યાગો નો યોગો ન ચ નિખિલભોગોપરમણમ્ . જપો ની નો તીર્થં વ્રતમિહ ન ચોગ્રં ત્વયિ તપો વિના ભક્તિ તેઽલં ભવભયવિનાશાય મધુહન્ ૨૯ નમઃ સર્વેષ્ટાય શ્રુતિશિખરદૃષ્ટાય ચ નમો નમોઽસંશ્લિષ્ટાય ત્રિભુવનનિવિષ્ટાય ચ નમઃ. નમોવિસ્પષ્ટાય પ્રણવપરિમૃષ્ટાય ચ નમો નમસ્તે સર્વાત્મન્પુનરપિ પુનસ્તે મમ નમઃ ૩૦ કણાન્કશ્ચિદ્વૃષ્ટેગણનજિપુણસ્તૂર્ણમવનેસ્તથા શેષાન્પાંસૂનમિત કલયેચ્ચાપિ તુ જનઃ . નભઃ પિંડીકુર્યાદચિરમપિ ચેચ્ચર્મવદિદં તથાપીશાસૌ તે કલયિતુમલં નાખિલગુણાન્ ૩૧ ક્વ માહાત્મ્યં સીમોજ્ઝિતમવિષયં વેદવચસાં નિભો તે મે ચેતઃ ક્વ ચ વિવિધતાપાહતમિદમ્. મયેદં યત્કિંચિદ્નદિતમથ બાલ્યેન તુ ગુરો ગૃહાણૈતચ્છુદ્ધાર્પિતમિહ ન હેયં હિ મહતામ્ ૩૨ ઇતિ હરિસ્તવનં સુમનોહરં પરમહંસજનેન સમીરિતમ્ . સુગમસુંદરસારપદાસ્પદં તદિદમસ્તુ હરેરનિશં મુઢે ૩૩ ગદારથાંગાં બુજકમ્બુધારિણો રમાસમાશ્લિષ્ટતનોસ્તનોતુ નઃ . બિલેશયાધીશશરીરશાયિનઃ શિવં તસ્વોઽજસ્રભયં પરં હરેઃ ૩૪ પઠેદિમં યસ્તુ નરઃ પરં સ્તવં સમાહિતોઽઘૌઘઘનપ્રભંજનમ્ . સ વિન્દતેઽત્રાખિલભોગસંપદો મહીયતે વિષ્ણુપદે તતો ધ્રુવમ્ ૩૫ .
ઇતિ શ્રીમત્પરમબ્રહ્માનંદવિરચિતં શ્રીવિષ્ણુમહિમ્નસ્તોત્રં સંપૂર્ણમ્ .
