નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારામને ગઈકાલે કેન્દ્રીય બજેટ 2021 ની રજૂઆત દરમિયાન દેશમાં સ્ક્રેપેજ નીતિની પણ ઘોષણા કરી છે. કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રી નીતિન ગડકરીએ કહ્યું છે કે માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રાલય (MoRTH) આગામી 15 દિવસમાં સ્ક્રેપેજ નીતિ લાગુ કરશે. દેશભરમાં નવી સ્ક્રેપિંગ નીતિને લઈને લોકોના મનમાં હવે અનેક સવાલો ઉભા થઈ રહ્યા છે. આજે અમે તમને આ નવી નીતિથી સંબંધિત દરેક માહિતી વિશે વિગતવાર જણાવીશું-
શુ છે નવી સ્ક્રેપિંગ નીતિ
ખરેખર, આ એક સ્વૈચ્છિક વાહન સ્ક્રેપિંગ પોલિસી છે, જેમાં જૂના અને અનફિટ વાહનોને તબક્કાવાર તેમને ફેજ આઉટ કરવામાં આવશે. ગયા વર્ષે જુલાઇમાં, કેન્દ્રએ 15 વર્ષ કરતા વધારે વર્ષના વાહનો માટે મોટર વાહનના નિયમોમાં સુધારાની મંજૂરી આપવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. આ ઉપરાંત, એક ડ્રાફ્ટ નોટિફિકેશનમાં, વાહનોના ફીટનેસ સર્ટિફિકેટનું નવીકરણ દર વર્ષની જગ્યાએ 6 મહિના સુધી વધારવામાં આવશે તેમ જણાવાયું હતું.
નિયમ શું છે
આ સ્ક્રેપિંગ નીતિ અંતર્ગત દેશમાં દોડતા વાહનોને સમયપત્રક મુજબ ફિટનેસ ટેસ્ટ કરવી પડશે. આ મુજબ, વ્યક્તિગત વાહનોને 20 વર્ષ પછી માવજત પરીક્ષણ અને 15 વર્ષ પછી વાણિજ્યિક વાહનોથી પસાર થવું પડશે. સરકાર દ્વારા ટૂંક સમયમાં બાંધવામાં આવેલા સ્વચાલિત કેન્દ્રોમાં જૂના વાહનોની ફીટનેસ ટેસ્ટ કરવામાં આવશે. આ કેન્દ્રોમાં વાહનોની ફીટનેસ ટેસ્ટ હશે જ્યાં તેમને સર્ટિફિકેટ આપવામાં આવશે.
શુ છે ફિટનેસ ટેસ્ટ ?
નવી નીતિ માર્ગદર્શિકા અનુસાર, દરેક વાહનને નિયત સમય (15 અથવા 20 વર્ષ) પછી આ માવજત પરીક્ષણમાંથી પસાર થવું પડશે. આ માવજત કસોટી પાસ કર્યા પછી જ વાહનોને રસ્તા પર દોડવા દેવામાં આવશે. રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ફિટનેસ ટેસ્ટમાં રૂ .40,000 ખર્ચ થશે, જે રોડ ટેક્સ અને ગ્રીન ટેક્સ ઉપરાંત હશે જે બધા વાહન માલિકોએ અનિવાર્યપણે તમારા વ્યક્તિગત વાહન અને વ્યવસાયિક વાહનોની નોંધણી 15 વર્ષ અથવા 20 વર્ષ પછી નોંધણી કરાવવી પડશે. આ માવજતનું પ્રમાણપત્ર ફક્ત 5 વર્ષ માટે માન્ય રહેશે, તે પછી તમારે માવજતનું પ્રમાણપત્ર મેળવવા માટે ફરીથી તે જ ખર્ચ કરવો પડશે.
શુ છે ગ્રીન ટેસ્ક
ગયા મહિને સરકારે કહ્યું હતું કે પર્યાવરણને સુરક્ષિત રાખવા અને પ્રદૂષણને કાબૂમાં કરવા માટે તે જૂના પ્રદૂષક વાહનો પર ગ્રીન ટેક્સ લાદવાની ટૂંક સમયમાં યોજના કરશે. જો કે હાઇબ્રિડ, ઇલેક્ટ્રિક, સીએનજી, ઇથેનોલ અને એલપીજી જેવા વૈકલ્પિક ઇંધણના વાહનોને છૂટ મળશે. આ યોજના હેઠળ આઠ વર્ષથી જૂના પરિવહન વાહનો ફિટનેસ સર્ટિફિકેટ રિન્યુઅલ સમયે રોડ ટેક્સનાના 10 થી 25 ટકાની દરથી ગ્રીન ટેક્સ લગાવવામા લગાવી શકાય છે. જો કે આ પ્રસ્તાવને મંત્રાલયની મંજૂરી બાદ રાજ્યોને પરામર્શ માટે મોકલવામાં આવી છે
શુ થશે જો ફિટનેસ ટેસ્ટમાં ગાડી થઈ ફેલ
આ માર્ગદર્શિકા મુજબ, કોઈપણ વાહનને ફિટનેસ ટેસ્ટ પાસ કર્યા વિના રસ્તા પર ચલાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. આ પરીક્ષા પાસ ન કરે તેવા વાહન ચલાવવું ગેરકાયદેસર ગણાશે. જો કોઈ વાહનની ફિટનેસની ચકાસણી કરવામાં આવી નથી, તો તેને નોંધણી વગરની ગણવામાં આવશે. ફરજિયાત નોંધણી પ્રક્રિયા દરમિયાન કોઈ પણ વ્યક્તિ ફિટનેસ પરીક્ષણને રોકી શકશે નહીં, અને જો કોઈ વાહન પરીક્ષણમાં નિષ્ફળ જાય, તો જણાવ્યું હતું કે વાહનની નોંધણી કરાશે નહીં. જો કે, જો વાહન ત્રણ વખત તંદુરસ્તી પરીક્ષણમાં નિષ્ફળ જાય છે, તો વાહનના માલિક પાસે તેને સ્ક્રેપમાં મોકલવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નહીં રહે.
50 હજાર નોકરીઓ ઉભો કરવાનો દાવો:
સરકારનો દાવો છે કે આ નવી સ્ક્રેપિંગ નીતિ લાગુ થયા પછી દેશમાં નવા વાહનોના વેચાણમાં વધારો થશે. આ સાથે દેશનો ઓટોમોબાઈલ વ્યવસાય 4.5 લાખ કરોડથી વધીને 6 લાખ કરોડ થશે. આ નીતિથી 10 હજાર કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કરવામાં આવશે અને સરકાર દ્વારા આશરે 50 હજાર નવી નોકરીઓ બનાવવાનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે.
પ્રદૂષણ નિયંત્રિત કરવામાં આવશે
એક અહેવાલ મુજબ હાલમાં દેશમાં આવા આશરે 1 કરોડ વાહનો છે જે જૂનું છે અને વધુ પ્રદૂષણ લાવી રહ્યું છે. આ જૂના વાહનો લગભગ 10 થી 12 ગણા પ્રદૂષણ માટે જવાબદાર છે. જો આ વાહનોને રસ્તાઓ પરથી દૂર કરવામાં આવે તો પ્રદૂષણ 25 થી 30 ટકાનો ઘટાડો થશે. આઈઆઈટીના અધ્યયન મુજબ, 70 ટકા વાહનો પ્રદૂષણનું કારણ બને છે અને વૃદ્ધ વાહનો સૌથી વધુ વાયુ પ્રદૂષણનું કારણ બને છે, તેથી તેને ઝાડીમાં મોકલવું યોગ્ય રહેશે.
ઓછી કિમંતે કાચા માલની આપૂર્તિ
તેનો બીજો ફાયદો એ થશે કે આપણને વિદેશ કરતા ઓછા ભાવે રબર, એલ્યુમિનિયમ, સ્ટીલ મળશે. અત્યાર સુધી આ બધી વસ્તુઓ વિદેશથી મંગાવવામાં આવતી હતી. કેન્દ્રીય પ્રધાન નીતિન ગડકરીએ જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે જૂના વાહનો સ્ક્રેબ ડીલરોને મોકલવામાં આવશે, ત્યાથી કાચો માલ મળી જશે, તેનાથી જ નવા વાહનોનું નિર્માણ પણ થઈ શકે છે
ગાડીને સ્ક્રૈપમાં મોકલવા પર મળશે ઈંસેંટીવ
આ નીતિ 1 એપ્રિલ, 2022 થી અમલમાં આવતાં, સરકાર પ્રોત્સાહન રાશિ એટલે કે ઈન્સેંટીવ આપવાની જોગવાઈ કરી રહી છે. જો કે, તે વાહનોની ઉંમર અને સ્થિતિ પર આધારીત રહેશે, કયા વાહન માટે કેટલી પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. હાલમાં સરકાર વાહનો માટે પ્રોત્સાહક વિચારણા કરી રહી છે અને ટૂંક સમયમાં મંત્રાલય દ્વારા તેની જાહેરાત કરવામાં આવશે.
શું સ્ક્રેપમાં વાહન મોકલવું ફરજિયાત છે:
જો તમે વિચારી રહ્યા છો કે 15 કે 20 વર્ષ પછી તમારા વાહનો સંપૂર્ણ નકામું થઈ જશે, તો તે એવું નથી. અમે તમને ઉપર જણાવ્યું તેમ, આ નીતિ અત્યારે સ્વૈચ્છિક હશે. આનો અર્થ એ છે કે તમે તમારા વાહનને ભંગારમાં મોકલવા માંગો છો કે નહીં તે તમારા પર નિર્ભર છે, પરંતુ આ માટે તમારે વાહનનું ફિટનેસ સર્ટિફિકેટ મેળવવું પડશે.
