- આર્યુવેદના અનુસાર મોઢામાં ચાંદા પેટની ગરમીને કારણે પડે છે.અપચો આનું મૂળ કારણ છે. - કેટલીકવાર કોઈ વસ્તુ ખાતી વખતે દાંતની વચ્ચે જીભ કે ગાલનો ભાગ આવી જાય છે તો પણ ચાંદા પડી જાય છે. આવા ચાંદા મોઢાની લાળથી તેની જાતે જ સારા થઈ જાય છે. - એલિયોપેથીક દવાઓની આડઅસરથી પણ મોઢું આવે છે. - જો આપણાં દાંત આડા-અવળાં હોય કે, નુકીલા કે અડધાં તૂટેલાં હોય જેને કારણે જીભને કે મોઢાંને વારંવાર ખૂંચે છે જેને કારણે મોઢામાં ચાંદા પડે છે. -નકલી દાંત વ્યવસ્થિત ન બન્યાં હોય તો અને મોઢાંમાં ખૂંચાતા હોય તો પણ ચાંદા પડે છે. -સોપારી ખાધા પછી કોગળા કર્યા વગર રાતે ઉંઘી જવાને કારણે પણ ચાંદા પડે છે, તંબાકુ,પાન, પડીકી, ધૂમ્રપાનની આદત વગેરેના કારણે પણ મોઢાંમાં ચાંદા પડે છે. - કોઈપણ પ્રકારનો માનસિક તનાવ હોય તો પણ ચાંદા પડે છે. - આ ચાંદા કદી કદી કેંસરમાં પણ ફેરવાઈ જાય છે.
ઘરેલુ ઉપાય
- એક કેળું ગાયના દૂધમાં ખાવાથી આરામ મળે છે. -મોઢું હંમેશા આવતું હોય તો ટામેટાં ભરપૂર ખાવા જોઈએ. ટામેટાનો રસ એક ગ્લાસ પાણીમાં ભેળવીને તેના કોગળા કરવાથી પણ રાહત મળે છે -પાનમાં ચણાની દાળ જેટલો કપૂરનો કટકો નાખીને પાન ધીરે ધીરે ચાવવું. થૂંક ગળવું નહીં તેને થૂકતાં રહેવું, છેલ્લા કોગળા કરી લો તરતજ લાભ થશે. -સૂકુ કોપરું ખૂબ ચાવી ચાવીને ખાવું અને તેનું પેસ્ટ બનાવી મોઢાંમાં થોડીવાર રાખવું પછી ઉતારી જવું આવું દિવસમાં બે-ત્રણ વાર કરવાથી બે દિવસમાં ચાંદા મટી જશે.
ચાંદાનો ઈલાજ
* સામાન્ય ચાંદા વિટામિન 'બે' કોમ્પ્લેક્સ તથા ફોલિક એસિડની ગોળીયો દિવસમાં બે-ત્રણ વાર લેવાથી મટી જાય છે. *ચાંદા પર લગાવવાનું પીડાનાશક લૉશન પણ બજારમાં મળે છે. આના પ્રયોગથી તરત રાહત મળે છે. પૉટેશિયમ પરમેગનેટને પાણીમાં ભળવી તેના કોગળા કરવાથી પણ ચાંદા મટી જાય છે. * આવા સમયે ગરમ કોફી,ચા તથા મસાલેદાર વસ્તુઓને ખાવી ન જોઈએ. કારણકે આનાથી તકલીફ વધી શકે છે. * વધું કડક બ્રશના ઉપયોગથી પણ મસૂડાં છોલાઈ જાય છે જેને કારણે ચાંદા પડે છે, તેથી હંમેશા નરમ બ્રશ જ વાપરવો જોઈએ. * જો મોઢાંના ચાંદા એક અઠવાડિયામાં સારા ન થાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.
જો ચાંદા પડવાથી ભોજન કરવામાં તકલીફ પડતી હોય તો બરફના ઠંડા પાણીથી કોગળાં કરવાં જોઈએ, જેનાથી રાહત મળશે.