UPI Transactions: UPI (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ) દ્વારા વારંવાર વ્યવહારો કરતા ગ્રાહકો અને દુકાનદારોએ જાણવું જોઈએ કે હવે મફત વ્યવહારો સમાપ્ત થવાના છે. આનું કારણ એ છે કે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) ના ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ UPI દ્વારા મફત વ્યવહારોની પ્રક્રિયાને સમાપ્ત કરવા અંગે એક મોટો સંકેત આપ્યો છે. તેમનું કહેવું છે કે ડિજિટલ ચુકવણીઓને સંપૂર્ણપણે મફત રાખવી લાંબા ગાળે શક્ય નથી. હાલમાં, સરકાર બેંકો અને ચુકવણી સેવા પ્રદાતાઓને સબસિડી આપી રહી છે, જેથી UPI વપરાશકર્તાઓને મફત સેવા મળતી રહે. પરંતુ, ભવિષ્યમાં આ સિસ્ટમમાં ફેરફાર થવાની ઉચ્ચ સંભાવના છે અને લોકોને વ્યવહારો માટે શુલ્ક ચૂકવવા પડી શકે છે.
UPI ને આત્મનિર્ભર બનાવવાની જરૂર
RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ એક કાર્યક્રમ દરમિયાન જણાવ્યું હતું કે ચુકવણી પ્રણાલીને આર્થિક રીતે આત્મનિર્ભર બનાવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે કહ્યું, "કોઈપણ પ્રણાલી ટકાઉ ન હોઈ શકે જ્યાં સુધી તેનો ખર્ચ વસૂલ ન થાય. હાલમાં સરકાર સબસિડી દ્વારા ખર્ચ ઉઠાવી રહી છે, પરંતુ આ પરિસ્થિતિ લાંબા સમય સુધી ટકી શકે નહીં."
ભારતમાં ઝડપથી વધી રહ્યો છે UPIનો ઉપયોગ
ભારતમાં UPIનો ઉપયોગ ઝડપથી વધી રહ્યો છે. છેલ્લા બે વર્ષમાં UPI વ્યવહારો બમણા થયા છે. હાલમાં, UPI દ્વારા દરરોજ 60 કરોડથી વધુ વ્યવહારો થઈ રહ્યા છે. ડિજિટલ ઇન્ડિયાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકારે અત્યાર સુધી તેને મફત રાખ્યું છે, પરંતુ હવે RBI આ સેવાને આત્મનિર્ભર બનાવવા પર નજર રાખી રહી છે.
UPI યુઝર્સએ ચૂકવવો પડશે ચાર્જ
જોકે, નિષ્ણાતો માને છે કે UPI વ્યવહારો પર ચાર્જ વસૂલવામાં આવે તો પણ તે નજીવો રહેશે, જેથી સામાન્ય યુઝર્સ પર કોઈ બોજ ન આવે. RBIનો હેતુ UPI ને સંપૂર્ણપણે આર્થિક રીતે ટકાઉ બનાવવાનો છે, તેમાંથી નફો કમાવવાનો નથી. આનાથી ભવિષ્યમાં આ સેવા અવિરત ચાલુ રહી શકશે.
MDR નીતિ પર સરકારનો નિર્ણય બાકી
રાજ્યપાલ સંજય મલ્હોત્રાએ એ પણ સ્પષ્ટતા કરી કે મર્ચન્ટ ડિસ્કાઉન્ટ રેટ (MDR) પર અંતિમ નિર્ણય સરકારના હાથમાં છે. MDR એ ફી છે જે વેપારીઓ બેંકોને ચૂકવે છે જ્યારે ગ્રાહકો તેમના સ્ટોર્સ પર કાર્ડ અથવા UPI દ્વારા ચૂકવણી કરે છે. હાલમાં, સરકારે UPI અને RuPay કાર્ડ વ્યવહારો પર MDR શૂન્ય રાખ્યો છે, પરંતુ તેમાં ફેરફારની શક્યતાઓ છે.
ડિજિટલ ચુકવણીનું ભવિષ્ય અને સરકારની ભૂમિકા
સંજય મલ્હોત્રાએ ભાર મૂક્યો કે સરકાર અને RBI ડિજિટલ ચુકવણીઓને સરળ, સલામત અને સુલભ બનાવવા માંગે છે. પરંતુ, આ માટે, એક એવી સિસ્ટમ બનાવવી પડશે જેમાં તમામ હિસ્સેદારોની આર્થિક ભાગીદારી હોય. તેમણે કહ્યું, "કોઈને તો ખર્ચ ઉઠાવવો પડશે." આ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ભવિષ્યમાં સરકાર સબસિડી ઘટાડી શકે છે અને વપરાશકર્તાઓ અથવા વેપારી વર્ગને તેનો ખર્ચ સહન કરવો પડી શકે છે.
ફ્રી UPI સેવા પર મંડરાઈ રહ્યો છે ખતરો
RBI ગવર્નરનું આ નિવેદન સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ભવિષ્યમાં UPI વ્યવહારો મફત નહીં હોય. ભલે ચાર્જ નજીવો હોય, આ ફેરફાર ડિજિટલ ચુકવણીની દિશામાં એક મુખ્ય વળાંક હશે. હવે સંકળાયેલા તમામ પક્ષોએ આ શક્યતા માટે તૈયાર રહેવું પડશે. RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાના સંકેતથી એ પણ સ્પષ્ટ થાય છે કે હવે UPI દ્વારા ચુકવણી કરતી વખતે તમારે કોઈપણ સંજોગોમાં પૈસા ચૂકવવા પડશે. નહિંતર, તમારે રોકડ વ્યવહારો કરવા પડશે.
