અચાનક કેમ બંધ પડી જાય છે હ્રદયના ધબકારા, જાણો શુ કહે છે ડોક્ટર્સ, શુ આ પોસ્ટ કોરોના અને વૈક્સીનનુ સંકટ તો નથી ?

છીંક આવી અને આવ્યો હાર્ટ એટેક. મંદિરમાં પૂજા કરતા-કરતા થઈ ગયુ મોત. લગ્નના ફંક્શનમાં નાચતા નાચતા પડ્યા અને દુનિયાને કહી દીધુ ગુડબાય. યોગા કરતા, હસતા અને નાચતા ગાતા પણ છોડી દીધી દુનિયા. અહી સુધી કે સ્ટેજ પર અભિનય કરતા અને બસ ચલાવતા ચાલકને આવ્યો હાર્ટ એટેક આવતા મોત થઈ રહ્યુ છે.   આ એક ખૂબ જ ગંભીર અને ગભરાવનારો ટ્રેંડ બનતો જઈ રહ્યો છે. મોટાભાગે તેની પાછળ કોરોના વાયરસ અને વેક્સીન લીધા પછીના સાઈડ ઈફેક્ટ્સ માનવામાં આવી રહ્યા છે. કેટલાક ડોક્ટરોનુ કહેવુ છે કે કોરોના પછી બ્લડ ક્લૉટની આશંકામાં ચોક્કસ રૂપે વધારો થયો છે.  કેટલાક ડોક્ટર તેની પાછળ સ્ટ્રેસ એટલે કે તનાવ, તેમા ઘર અને વર્ક પ્લેસના તનાવ, દુનિયાની  ગતિમાં બન્યા રહેવાની હરીફાઈ અને સ્મોકિંગ પાછળ સ્ટ્રેસ એટલે કે તનાવ, તેમા ઘર અને વર્ક પ્લેસના તનાવ, દુનિયાની  ગતિમાં બન્યા રહેવાની હરીફાઈ અને સ્મોકિંગ, આલ્કોહોલની સાથે જ બદલાય ગયા છે ફૂડ હૈબિટવાળી ખૂબ જ ખરાબ લાઈફસ્ટાઈલને કારણ માનવામાં આવી રહ્યુ છે. 

શુ કહ્યુ હતુ ફ્લોરિડાના ડો. જોસેફ લૈડેપોવે ?

આ દરમિયાન ફ્લોરિડાના એક સર્જન જનરલ ડો. જોસેફ લૈડેપોવ  (DrJoseph Ladapo )નુ કોવિડ-19ની વેક્સીનને લઈને એક મોટુ નિવેદન આવ્યુ છે.  તેમણે ઓક્ટોબર 2022માં કહ્યુ હતુ કે કોવિડ-19ની એમઆરએનએ લઈને મોટુ નિવેદન  યાદ આવે છે.  તેમણે ઓક્ટોબર 2022 માં કહ્યુ હતુ કે કોવિડ-19 ની એમઆરએનએ  COVID-19 mRNA) વેક્સીન જે હ્રદય સાથે જોડાયેલ મોતના ખતરાને વધારી દે છે.  ખાસ કરીને 18 થી 39 વર્ષની વયના પુરુષોમાં આનું જોખમ વધુ જોવા મળી રહ્યું છે. વાસ્તવમાં, ફ્લોરિડાના આરોગ્ય વિભાગે કોવિડ રસી અંગે તપાસ હાથ ધરી હતી. આ તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે રસીના કારણે હાર્ટ એટેકથી મૃત્યુ થવાનું જોખમ વધી ગયું છે.

આ સમગ્ર વિષયને સમજવા માટે વેબદુનિયાએ ઈન્દોરના જાણીતા હ્રદય રોગ સ્પેશ્યાલિસ્ટ  ડોક્ટર સાથે ચર્ચા કરી. 

કોરોના અને વેક્સિન પછી ક્લોટના કેસ વધ્યા

શહેરના જાણીતા તબીબ ભરત રાવતે કહ્યું કે કોરોના અને વેક્સિન બાદ લોહી ગંઠાવાના કેસમાં વધારો થયો છે. તેની આશંકા પણ વધારે છે. હું કહી શકું છું કે કોવિડ પછી ગંઠાવાની સંખ્યામાં અચાનક વધારો થયો છે. જો કે તે માત્ર હૃદયમાં જ નથી, મગજ અને શરીરના અન્ય ભાગોમાં પણ ગંઠાવાનું શરૂ થઈ ગયું છે. હાર્ટનો ક્લૉટ બનવાથી જ આવે છે. આ સાથે જ યંગ લોકોને હેવી એક્સરસાઈજનો ક્રેજ, પ્રોટીન સપ્લિમેંટ લેવુ, કોઈને કોઈ પ્રકારની હરીફાઈ કરવી. જરૂર કરતા વધુ તનાવ લેવો,  વધુ ખાવુ,  વધુ વ્યાયામ કરવો આ બધુ તેમા શામિલ છે. 

માનસિક દબાણ અને પીઅર દબાણ કારણ છે

CHL હોસ્પિટલ, ઈન્દોરના જાણીતા ડૉ. મનીષ પોરવાલે અમને કહ્યું કે હું તેને કોરોના કે રસી સાથે જોડવા માંગતો નથી. રસીની આડઅસરો એક કે બે અઠવાડિયામાં સમાપ્ત થાય છે. તેમણે કહ્યું કે યુવાનોમાં હાર્ટ એટેક માટે માનસિક તણાવ અને પીઅર પ્રેશર સૌથી વધુ જવાબદાર છે. આ સમયગાળામાં માનસિક તણાવ વધી ગયો છે જેની સીધી અસર હૃદય પર પડે છે. ધબકારા અવ્યવસ્થિત બની ગયા અને તબિયત બગડી.  જ્યારે, સાથીઓના દબાણમાં કામ કરવાનું દબાણ, લક્ષ્યો પૂરા કરવાનું દબાણ, સુંદર દેખાવા અને શ્રેષ્ઠ દેખાવાનું દબાણ, સારા માર્ક્સ મેળવવાનું દબાણ, સ્માર્ટ દેખાવાનું દબાણ સામેલ છે. આ સાથે ધૂમ્રપાનની આદત વધી ગઈ છે, વધુ પડતી કસરતને કારણે હૃદયના ધબકારા વધી જાય છે, જેના કારણે હૃદયના ધબકારા અસામાન્ય થઈ જાય છે અને હૃદય બંધ થઈ જાય છે.એક ખૂબ જ મહત્વની વાત જણાવતા તેમણે કહ્યું કે આ સાથે કોરોનાના સમયગાળામાં લોકો બે વર્ષ સુધી ઘરોમાં કેદ રહ્યા હતા, જેના કારણે વિવિધ રોગોના દર્દીઓનું નિદાન થઈ શક્યું નહોતું; તે જ સમયે, હવે આપણે આપણી જીવનશૈલી સુધારવાની જરૂર છે.

લાઈફ સ્ટાઈલ રિવર્સ કરવી પડશે  

એપોલો હોસ્પિટલ, ઈન્દોરના જાણીતા ડોક્ટર અખિલેશ જૈને કહ્યું કે મને નથી લાગતું કે હાર્ટ એટેકની આ ઘટનાઓને કોરોના કે રસી સાથે કોઈ લેવાદેવા છે.

સાથે કરવાનું છે તેની પાછળ અલગ-અલગ તણાવ સૌથી મોટું કારણ છે. બહારથી ખુશ દેખાતા લોકો અંદરથી કેટલાક ટેન્શનથી પીડાતા હોય છે, આવી વાત છે જે તેઓ પોતાના પ્રિયજનોને કહી શકતા નથી. જેમાં કામનું દબાણ અને ઘરની જવાબદારી પૂરી ન કરી શકવાનો સમાવેશ થાય છે.  બીજું, તે હવે લાઈફ સ્ટાઈલનો રોગ બની ગયો છે, એટલે કે આપણે આપણી રહેવાની રીત બદલી નાખી છે. લાઈફ સ્ટાઈલમાં સુધારો કરવો પડશે, ધૂમ્રપાન, આલ્કોહોલની ટેવ છોડીને કસરત અને આરોગ્યપ્રદ ખોરાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશે. જ્યાં સુધી કેસો સામે આવી રહ્યા છે તે માત્ર એક સંયોગ હોઈ શકે છે. આ બધું પહેલા પણ થતું રહ્યું છે, પરંતુ હવે સોશિયલ મીડિયાના કારણે અહેવાલો આવી રહ્યા છે. જો આપણે હૃદયરોગથી બચવું હોય તો આપણે આપણી જીવનશૈલીને પલટવી પડશે.

 લાઈફસ્ટાઈલ - આ એક રોગ બની ગયો છે, તેનો અર્થ એ કે આપણે જીવન જીવવાની રીત બદલી નાખી છે. ધૂમ્રપાન, આલ્કોહોલ, એક્સરસાઇઝ અને આદતો છોડીને લાઈફસ્ટાઈલમાં સુધારો કરવો પડશે. હેલ્ધી ફૂડ પર ધ્યાન આપવુ પડશે. જ્યાં સુધી કેસો સામે આવી રહ્યા છે તે માત્ર એક સંયોગ હોઈ શકે છે. આ પહેલા  પણ થતુ રહ્યુ છે ફરક એટલો જ છે કે હવે સોશિયલ મીડિયાને કારણે રિપોર્ટ સામે આવી રહી છે.  જો આપણે હૃદયરોગથી બચવું હોય તો આપણે આપણી લાઈફસ્ટાઈલને રિવર્સ કરવી પડશે. 

હાર્ટ એટેકના જોખમથી બચવા શું કરવું

વ્યક્તિએ દરરોજ 40 મિનિટમાં 3 કિમી ચાલવું જોઈએ.

અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશનના જણાવ્યા અનુસાર, અઠવાડિયામાં 300 મિનિટથી વધુની કસરત જોખમથી મુક્ત નથી.

3 પ્રકારની કસરતો છે. હળવા, વિનમ્ર અને ગંભીર.

તમારી ઉંમર અને ક્ષમતા અનુસાર આ ત્રણ કસરતોમાંથી પસંદ કરો. 

કોઈપણ પ્રકારની કસરત કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લો.

ખોરાક અને જીવનશૈલી પણ સંયમિત રાખો.

ધૂમ્રપાન, આલ્કોહોલ અને ફાસ્ટ ફૂડથી દૂર રહો.

ઓફિસ અને ઘરનો તણાવ ન લો.

સમય સમય પર ઉજવણી કરો.

ચાલો જાણીએ કે હાર્ટ એટેક કેટલા પ્રકારના હોય છે અને તેના લક્ષણો શું છે.

1. હાઈ બીપી  (Hypertension)

હ્રદયરોગના સૌથી સામાન્ય પ્રકારોમાંનું એક હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા હાયપરટેન્શન છે. સામાન્ય સ્થિતિમાં, રક્ત રક્ત વાહિનીઓની દિવાલો પર ચોક્કસ દબાણ લાવે છે, જેને બ્લડ પ્રેશર કહેવામાં આવે છે. ઘણી પરિસ્થિતિઓમાં, આ દબાણ એટલું વધારે હોઈ શકે છે કે તે શરીરના ભાગોને નુકસાન પહોંચાડવાનું શરૂ કરે છે. આ ધમનીઓમાં પરિભ્રમણ કરતા લોહીની માત્રામાં વધારો અથવા ધમનીઓના વ્યાસમાં ઘટાડો થવાને કારણે હોઈ શકે છે.

લક્ષણો

આ સ્થિતિ કોઈ ચોક્કસ લક્ષણોનું કારણ નથી. ઘણા લોકો જાણ્યા વિના પણ પીડાતા હશે. જો કે કેટલાક દર્દીઓને બહુવિધ લક્ષણોનો સામનો કરવો પડે છે. તેમાં માથાનો દુખાવો, ચક્કર, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને નાકમાંથી રક્તસ્ત્રાવનો સમાવેશ થાય છે.

2. કોરેનરી હ્રદયરોગ  (CHD)

કોરોનરી હૃદય રોગ એવી સ્થિતિ છે જે હૃદયને લોહી પહોંચાડતી ધમનીઓને અસર કરે છે. વિવિધ કારણોસર રક્તવાહિનીઓના લ્યુમેનમાં ઘટાડો થાય છે જેના કારણે હૃદયને ઓક્સિજન અને લોહી મળતું નથી. આ રોગની સૌથી સામાન્ય ગૂંચવણોમાંની એક છે માયોકાર્ડિયલ ઇન્ફાર્ક્શન. (myocardial infarction, MI) જેને હાર્ટ એટેક કે હાર્ટ એટેક પણ કહેવાય છે. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે ધમની સંપૂર્ણપણે અવરોધિત થઈ જાય છે. આનો અર્થ છે અપૂરતો રક્ત પુરવઠો. પરિણામે, કોષોમાં પૂરતો ઓક્સિજન નથી અને તેઓ મિનિટોમાં મૃત્યુ પામે છે.

લક્ષણો

કોરોનરી હ્રદય રોગનું મુખ્ય લક્ષણ એન્જેના પેક્ટોરિસ અથવા છાતીમાં દુખાવો છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, તે ઉત્સાહી શારીરિક પ્રવૃત્તિ પછી દેખાય છે, છાતીની મધ્યમાં સ્થિત છે, ચળવળને પ્રતિબંધિત કરે છે અને સામાન્ય રીતે થોડી મિનિટો આરામ કર્યા પછી અદૃશ્ય થઈ જાય છે.

છાતીનો દુખાવો

થાક

શ્વાસ લેવામાં તકલીફ

આખા શરીરની નબળાઇ

માથાનો દુખાવો

માથુ ફરવુ ચક્કર આવવા  (Dizziness)

3. હાર્ટ ફેલ્યોર 

દિલની બીમારીનુ સૌથી ગંભીર ટાઈપમાંથી એક હાર્ટ ફેલ્યોર છે. તે  એક ડાયગ્નોસ્ટિક સિંડ્રોમ છે જેમા હ્રદય પ્રભાવી રૂપથી પંપ નથી કરી શકતુ જેનાથી 

કાર્ડિયાક અથવા અપર્યાપ્ત કાર્ડિયાક આઉટપુટ. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, કાર્ડિયાક આઉટપુટ અપૂરતું છે. સામાન્ય રીતે જ્યારે હૃદયની નિષ્ફળતા થાય છે, ત્યારે વેન્ટ્રિકલ સ્નાયુ ખૂબ જ નબળા બની જાય છે. તેથી જ તે યોગ્ય રીતે સંકોચાતું નથી. તેની રચના અથવા કાર્યમાં ઘણા ફેરફારો આનું કારણ બની શકે છે. વાસ્તવમાં આ કેટલીક હૃદયની સ્થિતિનો અંતિમ તબક્કો છે. 

લક્ષણ 

શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી 

સૂતી વખતે શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી 

ગુલાબી બલગમવાળી ખાંસી 

 નીચલા અંગોની સૂજન 

થાક 

જલોદર (Ascites)

4.જન્મજાત હ્રદયરોગ  (Congenital heart disease)

બાળકોમાં હૃદયની સમસ્યાઓના સૌથી સામાન્ય કારણોમાંનું એક જન્મજાત હૃદય રોગ છે. તેઓ માળખાકીય જન્મજાત ખામીઓ છે જે ગર્ભાવસ્થામાં જ થાય છે, જ્યારે બાળકના હૃદયની રચના થઈ રહી છે. આ રીતે તેઓ અલગ નથી પરંતુ ખામીઓનો સંપૂર્ણ સમૂહ છે.

લક્ષણ 

જન્મજાત હૃદય રોગના લક્ષણો સામાન્ય રીતે જન્મ પછી શરૂઆતના દિવસોમાં દેખાય છે. તેમાંના કેટલાક ઝડપી શ્વાસ, જાંબલી હોઠ, ફીડિંગમાં મુશ્કેલી

મુશ્કેલી અને ગ્રોથ સંબંધિત સમસ્યાઓ. બીજી તરફ જેઓ જન્મજાત ખોડખાંપણ સાથે જન્મ્યા હતા અને પુખ્ત વય સુધી પહોંચે છે તેઓ એરિથમિયા(arrhythmia), શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ત્વચાની ખરાબી, થાક અને નીચલા અંગોમાં સૂજનથી પીડિત થાય છે. 

5. રયૂમેટિક હૃદય રોગ (Rheumatic heart disease)

વિવિધ પ્રણાલીગત રોગો હૃદયને અસર કરી શકે છે. દા.ત. રયૂમેટિક ફીવર  (Rheumatic fever) કે આમવાતી ફીવર .  

આ એક પ્રકારનો હૃદય રોગ છે જે સ્ટેફાયલોકોકસના તાણને  (staphylococci) કારણે થાય છે. જે કનેક્ટિવ ટિશૂ પર હુમલો કરે છે, જેનાથી સ્વયંપ્રતિરક્ષા પ્રતિક્રિયા થાય છે. આ રીતે તે હૃદયના સ્નાયુઓ અને વાલ્વને અસર કરે છે, સંધિવા હૃદય રોગના કિસ્સામાં ઘણું નુકસાન પહોંચાડે છે. આ નુકસાન એટલા ગંભીર છે કે તે ગંભીર હૃદયની નિષ્ફળતા અને મૃત્યુ તરફ પણ દોરી શકે છે.

લક્ષણો

તાવ કે જે 101 °F થી વધુ ન હોય

સ્નાયુ અને સાંધાનો દુખાવો

સામાન્ય નબળાઇ

ઉલટી

સંધિવા

6. કાર્ડિયોમાયોપેથી (Cardiomyopathies)

કેટલાક હૃદય રોગ, જેમ કે જન્મજાત હૃદય રોગ, શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી છે. કાર્ડિયોમાયોપથી હૃદયના રોગો છે જે હૃદયના સ્નાયુને અસર કરે છે. તેઓ કોષોના આકાર અને વિતરણને સંશોધિત કરે છે જે તેને બનાવે છે. આ રીતે હૃદય બદલાય છે. કાર્ડિયોમાયોપેથીના ત્રણ સૌથી સામાન્ય પ્રકારો વિસ્તરેલ, હાયપરટ્રોફિક અને પ્રતિબંધિત છે. પ્રથમ વેન્ટ્રિકલ્સ મોટા થાય છે. બીજામાં, વેન્ટ્રિક્યુલર દિવાલ જાડી થાય છે. છેલ્લે, પ્રતિબંધિત કાર્ડિયોમાયોપથી ત્યારે થાય છે જ્યારે હૃદયની દિવાલો (વેન્ટ્રિકલ્સ) જોડાયેલી પેશીઓની ઘૂસણખોરીને કારણે સખત બને છે.

લક્ષણો

શારીરિક પ્રવૃત્તિ પછી શ્વાસ લેવામાં તકલીફ

નીચલા અંગોનો સોજો

થાક

હૃદયના ધબકારા

ચક્કર અને મૂર્છા