Satvik, Rajasic and Tamasic food according to Ayurveda : એવુ કહેવાય છે કે જેવુ ખાશો અન્ન એવુ રહેશે મન.. આપણે જે ભોજન કરીએ છીએ તેની અસર આપણા શરીર સાથે મન પર પણ ઊડી અસર પડે છે. તેથી આપણી ત્યા સાદુ, શુદ્ધ અને ઘરના બનેલા ભોજનને મહત્વ આપવામાં આવ્યુ છે. આયુર્વેદમાં પણ ભોજનને લઈને અનેક વાતો બતાવવામાં આવી છે, આહાર નિયમ બતાવ્યા છે અને સમય, પ્રકૃતિ અને મોસમ મુજબ ખાદ્ય પદાર્થ ખાવાનુ મહત્વ બતાવ્યુ છે.
આધુનિક વિજ્ઞાન પણ આ દ્રષ્ટિકોણનુ સમર્થન કરે છે. હાર્વર્ડ યૂનિવર્સિટીના એક અભ્યાસ મુજબ સંતુલિત અને પૌષ્ટિક આહાર માનસિક સ્વાસ્થ્યને સકારાત્મક રૂપથી પ્રભાવિત કરે છે. જેમા અવસાદ અને તનાવ જેવી સમસ્યાઓનુ જોખમ ઓછુ થાય છે.
ભોજનને લઈને શુ કહે છે આયુર્વેદ
આયુર્વેદ મુજબ આહારને ત્રણ ગુણોમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યુ છે જે છે સાત્વિક, રાજસિક અને તામસિક. સાત્વિક આહાર, જે તાજા ફળ, શાકભાજી, અનાજ અને દૂધ ઉત્પાદો પર આધારિત હોય છે. આ મનને શાંત અને સ્થિર રાખે છે. રાજસિક આહાર, જેમા મસાલેદાર અને તળેલા ખાદ્ય પદાર્થનો સમાવેશ છે. મનમાં ઉત્તેજના અને બેચેની વધારી શકે છે. બીજી બાજુ તામસિક આહાર, જેવુ કે વાસી કે અત્યાધિક પાકેલુ ભોજન, આળસ અને નિષ્ક્રિયતાને વધારે છે.
સાત્વિક, રાજસિક અને તામસિક આહાર
સાત્વિક આહાર: ફળો, શાકભાજી, દૂધ, ઘી, કઠોળ અને સૂકા ફળો જેવા તાજા, હળવા અને શુદ્ધ ખોરાક. તે શરીરને શક્તિ અને મનને શાંતિ આપે છે.
રાજસિક આહાર: મસાલેદાર, મસાલેદાર અને ભારે ખોરાક જેમ કે તળેલી વસ્તુઓ, ચા, કોફી, માંસાહારી ખોરાક વગેરે. તે શરીરને ઉર્જા પ્રદાન કરે છે પરંતુ તેનું વધુ પડતું સેવન તણાવ અને ચિંતા વધારી શકે છે.
તામસિક આહાર: વાસી, વધુ પડતું તળેલું, જંક ફૂડ અને નશીલા પદાર્થો. તે શરીરને સુસ્ત અને મનને નકારાત્મક બનાવે છે.
આહારની અસર
સાત્વિક ખોરાક મનને શાંત, શુદ્ધ અને સંતુલિત કરે છે. તે આધ્યાત્મિકતા, બુદ્ધિ અને ઉર્જામાં વધારો કરે છે. રાજસિક આહાર ઉત્તેજના, ઉર્જા અને પ્રવૃત્તિમાં વધારો કરે છે. પરંતુ તે ગુસ્સો, ચીડિયાપણું અને બેચેનીનું કારણ પણ બની શકે છે. સાથે જ તામસિક આહાર સુસ્તી, આળસ, નકારાત્મકતા અને માનસિક મૂંઝવણનું કારણ બની શકે છે. એટલા માટે હંમેશા તમારા ખોરાક પર ધ્યાન આપો અને તાજો અને શુદ્ધ ઘરે બનાવેલો ખોરાક ખાવાનો પ્રયાસ કરો.
આયુર્વેદ મુજબ આહારનો નિયમ
આયુર્વેદ અનુસાર, સ્વસ્થ જીવન માટે આપણે ખોરાક સંબંધિત કેટલાક મહત્વપૂર્ણ નિયમોનું પાલન કરવું જરૂરી છે. ખોરાક હંમેશા તાજો અને ગરમ હોવો જોઈએ, કારણ કે તે પાચનતંત્રને સક્રિય રાખે છે અને વાત દોષને સંતુલિત કરે છે. ભોજન કરતી વખતે મન શાંત અને એકાગ્ર રાખવું જોઈએ. ટીવી જોવાનું કે મોબાઈલ વાપરવાનું ટાળવું જોઈએ. ખોરાક ધીમે ધીમે ખાવો જોઈએ અને સારી રીતે ચાવીને ખાવો જોઈએ. તમારે તમારા આહારમાં આ છ રસનો સમાવેશ કરવો જોઈએ - મીઠો, ખાટો, ખારો, કડવો, તીખો અને કુરકુરા, જેથી શરીરને બધા જરૂરી પોષક તત્વો મળી શકે. ભોજન દરમિયાન વધારે પાણી પીવાનું ટાળવું જોઈએ.
