મારિયા કોરિના મચાડોને 2025 નો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર (2025 Nobel Peace Prize) એનાયત કરવામાં આવ્યો છે. નોર્વેજીયન નોબેલ સમિતિએ શુક્રવાર, 10 ઓક્ટોબરના રોજ આ જાહેરાત કરી હતી. આ વર્ષે ચાર નોબેલ પુરસ્કારોની જાહેરાત થઈ ચૂકી છે, પરંતુ દુનિયાનું ધ્યાન કોને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળશે તેના પર હતું. આનુ મુખ્ય કારણ યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના પુરસ્કાર માટે સતત પ્રયાસને કારણે હતું, કોઈ એવો મંચ કે રીત બચી નહોતી જેના દ્વારા તેમને એ બતાવવાની કે દર્શાવવાની કોશિશ ન કરી કે તેઓ આ વર્ષના પુરસ્કારના સૌથી મોટા હકદાર છે.
આ વર્ષે શાંતિ પુરસ્કાર માટે કુલ 338 વ્યક્તિઓ અને સંગઠનોને નામાંકિત કરવામાં આવ્યા હતા. આગામી 50 વર્ષ સુધી આ સમગ્ર યાદી ગુપ્ત રાખવામાં આવશે. ગયા વર્ષે, 2024 માં, જાપાનના પરમાણુ બોમ્બ વિસ્ફોટમાંથી બચી ગયેલા લોકોના જૂથ, નિહોન હિડાન્ક્યોને પરમાણુ શસ્ત્રો પર પ્રતિબંધ મૂકવાના પ્રયાસો બદલ આ પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો હતો.
કોણ છે મારિયા મચાડો?
નોર્વેજીયન નોબેલ સમિતિએ વેનેઝુએલાના લોકો માટે લોકશાહી અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવા અને સરમુખત્યારશાહીથી લોકશાહીમાં ન્યાયી અને શાંતિપૂર્ણ સંક્રમણ પ્રાપ્ત કરવા માટેના તેમના અથાક પ્રયાસો બદલ મારિયા કોરિના મચાડોને 2025 માટે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર આપવાનો નિર્ણય લીધો છે.
વેનેઝુએલામાં લોકશાહી ચળવળના નેતા તરીકે, મારિયા કોરિના મચાડોને તાજેતરના સમયમાં લેટિન અમેરિકામાં નાગરિક હિંમતના સૌથી અસાધારણ ઉદાહરણોમાંના એક તરીકે જોવામાં આવે છે. મચાડો ઊંડાણપૂર્વક વિભાજિત વેનેઝુએલાના વિરોધને એક કરવા માટે જાણીતા છે. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, વિપક્ષો મુક્ત ચૂંટણીઓ અને પ્રતિનિધિ સરકારની માંગણી કરવા માટે એકઠા થયા હતા. એવા સમયે જ્યારે લોકશાહી જોખમમાં છે, ત્યારે આ સામાન્ય જમીનનું રક્ષણ પહેલા કરતાં વધુ મહત્વપૂર્ણ છે.
વેનેજુએલાના સત્તાવાદી શાસન રાજનીતિક કાર્યને ખૂબ જ મુશ્કેલ બનાવી દે છે. મચાડોએ લોકતાંત્રિક વિકાસ માટે સમર્પિત સંગઠન સુમેટ બનાવ્યુ. તે 20 વર્ષથી પણ વધુ સમય પહેલા સ્વતંત્ર અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી માટે ઉભા થયા.
નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતાને શુ મળે છે ?
10 ડિસેમ્બરે આ પુરસ્કાર સમારોહ યોજાશે. આ દિવસે આ પુરસ્કારોના સ્થાપક આલ્ફ્રેડ નોબેલની પુણ્યતિથિ છે. આલ્ફ્રેડ નોબેલ એક શ્રીમંત સ્વીડિશ ઉદ્યોગપતિ હતા જેમણે ડાયનામાઈટની શોધ કરી હતી. 1896 માં તેમનું અવસાન થયું. દરેક વિજેતાને 11 મિલિયન સ્વીડિશ ક્રોનર ( લગભગ 10.5 કરોડ રૂપિયા)નું ઇનામ મળે છે. આ ઉપરાંત, વિજેતાઓને 18 કેરેટનો ગોલ્ડ મેડલ અને ડિપ્લોમા મળે છે.
અત્યાર સુધી કોણે મળ્યુ 2025 નુ નોબેલ ?
આ વર્ષે એટલે કે 2025 માટે પહેલા નોબલની જાહેરાત 6 ઓક્ટોબર, સોમવારે, દવા ક્ષેત્રે 2025 માટેનો પ્રથમ નોબેલ પુરસ્કાર જાહેર કરવામાં આવ્યો. પેરિફેરલ ઇમ્યુન ટોલરન્સ સંબંધિત તેમની શોધો માટે મેરી ઇ. બ્રુન્કો, ફ્રેડ રેમ્સડેલ અને ડૉ. શિમોન સાકાગુચીને આ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો. મંગળવારે, ભૌતિકશાસ્ત્રનો નોબેલ પુરસ્કાર જોન ક્લાર્ક, મિશેલ એચ. ડેવોરેટ અને જોન એમ. માર્ટિનિસને સબએટોમિક ક્વોન્ટમ ટનલિંગની વિચિત્ર દુનિયા પરના તેમના સંશોધન માટે એનાયત કરવામાં આવ્યો, જે રોજિંદા ડિજિટલ સંદેશાવ્યવહાર અને કમ્પ્યુટિંગની શક્તિને આગળ ધપાવે છે. બુધવારે, જાપાનના સુસુમુ કિટાગાવા, ઓસ્ટ્રેલિયાના રિચાર્ડ રોબસન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ઓમર એમ. યાગીને ધાતુ-કાર્બનિક માળખામાં તેમના યોગદાન માટે સંયુક્ત રીતે રસાયણશાસ્ત્રનો નોબેલ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો. ગુરુવારે, હંગેરીના સૌથી મહત્વપૂર્ણ જીવંત લેખક ગણાતા લાસ્ઝલો ક્રાસ્નાહોરકાઈને સાહિત્યનો નોબેલ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો. તેમને તેમના આકર્ષક અને સ્વપ્નદ્રષ્ટા કાર્ય માટે પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો જે સાક્ષાત્કારના આતંક વચ્ચે કલાની શક્તિને સમર્થન આપે છે.
