51 Shaktipeeth : ત્રિપુરમાલિની જાલંધર પંજાબ શક્તિપીઠ 23

devi talab mandir jalandhar punjab- દેવી ભાગવત પુરાણમાં 108, કાલિકા પુરાણમાં 26, શિવચરિત્રમાં 51, દુર્ગા શપ્તસતી અને તંત્રચૂડામણિમાં 52 જણાવવામાં આવી છે. સામાન્ય રીતે: 51 શક્તિપીઠો ગણવામાં આવે છે.  તંત્રચુડામણિમાં લગભગ 52 શક્તિપીઠોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ વખતે માતા સતીની શક્તિપીઠોમાં મનસા દાક્ષાયણી કૈલાશ માનસરોવર શક્તિપીઠ વિશે માહિતી રજૂ કરવામાં આવી છે.

કેવી રીતે બન્યું આ શક્તિપીઠઃ જ્યારે મહાદેવ શિવજીની પત્ની સતી પોતાના પિતા રાજા દક્ષના યજ્ઞમાં પોતાના પતિનું અપમાન સહન ન કરી શક્યા ત્યારે તેઓ તેજ યજ્ઞમાં કુદીને ભસ્મ થઈ ગયા.  જ્યારે ભગવાન 

શિવને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેમણે પોતાના ગણ વીરભદ્રને મોકલી, યજ્ઞ સ્થળનો નાશ કર્યો અને રાજા દક્ષનું માથું કાપી નાખ્યું.  બીજી બાજુ ભગવાન શિવ પોતાની પત્ની સતીના બળી ગયેલા શરીરને લઈને 

વિલાપ કરતા સર્વત્ર ફરતા હતા. જ્યાં પણ માતાના શરીરના અંગો અને ઘરેણા પડ્યા, ત્યાં શક્તિપીઠ બની ગયુ. 

ત્રિપુરામાલિની-જલંધર: દેવી ભાગવત પુરાણમાં તમામ શક્તિપીઠોનો ઉલ્લેખ છે. પંજાબના જલંધરમાં ઉત્તરમાં કેન્ટોનમેન્ટ સ્ટેશનથી માત્ર 1 કિલોમીટર દૂર દેવી તાલાબ, જ્યાં માતાનું ડાબું સ્તન પડ્યું હતું. તેની 

શક્તિ ત્રિપુરમાલિની છે અને શિવ અથવા ભૈરવ ઉગ્ર કહેવાય છે. આ શક્તિપીઠ દેવી તાલબ મંદિરના નામથી પ્રખ્યાત છે. આ મંદિર તળાવની મધ્યમાં આવેલું છે. તેને 'સ્તનપીઠ' અને 'ત્રિગર્તા તીર્થ' પણ કહેવામાં આવે છે. સંભવતઃ પ્રાચીન જલંધર, ત્રિગર્તા પ્રદેશ (હાલની કાંગડા ખીણ), જેમાં 'કાંગડા શક્તિ ત્રિકોણપીઠ'ની ત્રણ જાગૃત દેવીઓ - 'ચિંતપૂર્ણિ', 'જ્વાલમુખી' અને 'સિદ્ધમાતા વિદ્યાેશ્વરી' રહે છે. અહીંના પ્રમુખ દેવતાઓ ત્રિશક્તિ કાલી, તારા અને ત્રિપુરા છે. તેમ છતાં, સ્તનપીઠાધીશ્વરી શ્રીવ્રજેશ્વરી મુખ્ય માનવામાં આવે છે, જેમને વિદ્યારાજી પણ કહેવામાં આવે છે. વશિષ્ઠ, વ્યાસ, મનુ, જમદગ્નિ, પરશુરામ વગેરે મહર્ષિઓએ અહીં આવીને શક્તિની આરાધના કરી હતી. આ સાથે ભગવાન શિવે જલંધર નામના રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો, જેનાથી આ સ્થાન જલંધર તરીકે ઓળખાવા લાગ્યું. 

મંદિરનો શિખર સોનાનો બનેલો છે. ભક્તોને ધાતુના મુખના દર્શન કરાવવામાં આવે છે. ભગવતીના મુખ્ય મંદિરમાં ત્રણ મૂર્તિઓ છે. આ ત્રણમાં માતા ભગવતીની સાથે માતા લક્ષ્મી અને માતા સરસ્વતી વિરાજમાન છે. પરિક્રમાપથ સંકુલ લગભગ 400 મીટરમાં ફેલાયેલું છે. સમયાંતરે, માની જાગ્રતા અને નવરાત્રો દરમિયાન મંદિર પરિસરમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

Edited By- Monica sahu