શનિવાર, 21 ડિસેમ્બર 2024
  1. ગુજરાતી ન્યુઝ
  2. ગુજરાત સમાચાર
  3. રથયાત્રા
Written By
Last Updated : શુક્રવાર, 9 જૂન 2023 (15:44 IST)

Jagannath rath yatra 2023- રથયાત્રા વિશે નિબંધ

jagannath rath yatra nibandh
Jagannath rath yatra - અમદાવાદમાં દરવર્ષે પરંપરાગત રીતે નીકળતી આ રથયાત્રાના ત્રણેય રથ દર વર્ષે પૂરા નવેસરથી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
 
આ રથયાત્રાને એક તહેવાર તરીકે ઉજવવામાં આવે છે જે નવ દિવસ સુધી ચાલે છે. રથયાત્રા અષાઢ સુધ બીજથી શરૂ થઈને દશમ સુધી ચાલે છે. મુખ્ય મંદિરથી શરૂ થઈ આ યાત્રા ગુડિયા મંદિરમાં પુરી થાય છે. અહી જગન્નાથ સાત દિવસ વિશ્રામ કરીને દસમના દિવસે પરત ફરે છે.
 
અમદાવાદમાં દરવર્ષે પરંપરાગત રીતે નીકળતી આ રથયાત્રાના ત્રણેય રથ દર વર્ષે પૂરા નવેસરથી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
 
આ રથયાત્રાને એક તહેવાર તરીકે ઉજવવામાં આવે છે જે નવ દિવસ સુધી ચાલે છે. રથયાત્રા અષાઢ સુધ બીજથી શરૂ થઈને દશમ સુધી ચાલે છે. મુખ્ય મંદિરથી શરૂ થઈ આ યાત્રા ગુડિયા મંદિરમાં પુરી થાય છે. અહી જગન્નાથ સાત દિવસ વિશ્રામ કરીને દસમના દિવસે પરત ફરે છે.
 
આ રથયાત્રાની એક રસપ્રદ વિધિ એ છે પહિદ વિધિ જેમ પ્રજાપતિ રાજા વિધિ અનુસાર એક શણગારેલી ડોલીમાં આવે છે અને સોનાની સાવરણથી રથયાત્રાના રસ્તાને થોડા અંતર સુધી સાફ કરે છે. રાજા પોતાને સેવક સમજીને આ કામ કરે છે.

ભગવાન જગન્નાથજીના રથયાત્રાની શરૂઆત ભગવાન જગન્નાથના રથ સામે સોનાની ઝાડૂ (સાવરણી) લગાવીને શરૂ થાય છે. પછી, મંત્રો અને સ્તોત્રોનો ઉચ્ચાર સાથે આ રથયાત્રા શરૂ થાય છે. ઘણા પરંપરાગત સાધનોના અવાજમાં, રથને જાડા જાડા દોરડાથી વિશાળ રથ ખેંચવામાં આવે છે. સૌપ્રથમ, બલભદ્રના રથ તાલધ્વજમાં શરૂ કરે છે તે પછી, બહેન સુભદ્રાજીનો રથ શરૂ થાય છે. અંતે, જગન્નાથજીનું રથને ખૂબજ શ્રદ્ધાપૂર્વક ભક્તો લોકો ખેંચવું શરૂ કરે છે. 
 
નેત્રોત્સવ વિધિ એટલે શુ 
ભગવાન 15 દિવસ પોતાના મોસાળ રહીને આવ્યાં હોય છે જ્યાં તેમણે અનેક મિષ્ટાનો અને જાંબુ આરોગ્યા હોય છે. જેના કારણે તેમની આંખો આવી ગઇ હોય છે. જેથી આજે સવારે મંદિરમાં પ્રવેશ પછી તેમની આંખો પર પાટા બાંધી દેવામાં આવે છે. આ આખી વિધિને નેત્રોત્સવ કહેવામાં આવે છે.
 
ભગવાનના આંખેથી પાટા અષાઢી બીજના દિવસે વહેલી સવારે 4 વાગ્યે ખોલવામાં આવે છે ત્યાર પછી મંગળા આરતી થાય છે.  મામાને ઘેરથી પંદર દિવસ પછી ભગવાન આવ્યા હોવાથી દર્શન કરવા માટે શ્રદ્ધાળુ ભાવિક ભક્તો ખૂબ મોટી સંખ્યામાં જગન્નાથજીના મંદિરમાં ઉમટે છે અને ભગવાનનો સોનાવેશમાં દર્શન કરીને ભક્તો ભાવવિભોર થઈ જાય છે. 
 
જે નગરયાત્રા જે રથમાં નીકળે છે તેનુ નામ નંદીઘોષ છે. કહેવાય છે કે આ રથ ઈન્દ્ર દ્વારા આપવામાં આવેલ છે, આ રથને સંપૂર્ણ રૂપે પીળા રંગથી શણગારવામાં આવે છે. ભાઈ બળભદ્રને મળેલ રથ (Balabhadra Rath name) તાલવનના દેવતાઓએ આપેલ હોવાથી તેનુ નામ તાલ ધ્વજ છે અને સુભદ્રાના રથનુ નામ પદ્માધ્વજ છે.
 
 
એવું માનવામાં આવે છે કે જે લોકો રથ સાથે સહકાર કરે છે તેને મોક્ષ મળે છે. જણાવીએ કે, જગન્નાથજીની રથયાત્રા ગુંદેચા મંદિમાં પહોંચીને પૂરી હોય છે. આ જ મંદિર છે, જ્યાં વિશ્વકર્માએ ત્રણ દેવી મૂર્તિઓ બનાવી છે. આ મંદિરને 'ગુંદેચા બાડી' પણ કહેવામાં આવે છે. ખાસ વાત આ  છે આ સ્થળને ભગવાનની માસીનો ઘર પણ ગણવામાં આવે છે. જો રથ સૂર્યાસ્ત સુધી ગુંડેચા મંદિર સુધી પહોંચતું નથી, તો પછી તે બીજા દિવસે તેની યાત્રા પૂર્ણ કરે છે.આ મંદિરમાં, ભગવાન એક અઠવાડિયા સુધી રહે છે. જ્યાં તેમની પૂજા કરાય છે. 
 
ભગવાનની માસીના ઘરના સ્વાદિષ્ટ પકવાનના ભોગ લગાવાય છે. તે પછી જ્યારે ભગવાન જગન્નાથ બીમાર પડે છે ત્યારે તેને પથ્યનો ભોગ લગાવાય છે. જેનાથી એ જલ્દી ઠીક થઈ જાય છે. રથયાત્રાના ત્રીજા દિવસે, લક્ષ્મીજી અહીં ભગવાન જગન્નાથની શોધમાં આવે છે. પરંતુ દ્વત્તાપતિના બારણા બંધ કરવાથી લક્ષ્મીજી ગુસ્સે થઈ જાય છે અને ગુસ્સાને લીધે તેમણે રથના પૈંડા તોડીને હીરા ગોહિરી શાહી, પુરીના એક મોહલ્લા જ્યાં, લક્ષ્મીજીનું મંદિર છે, માતા ત્યાં પાછો આવે છે.
 
જેના પછી ભગવાન જગન્નાથ ત્યાં લક્ષ્મીજીને મનાવવા જાય છે. એમ કહેવામાં આવે છે કે તેનાથી માફી માંગવાની સાથે ઘણા પ્રકારના ભેટો આપી પ્રસન્ન કરવાના પ્રયાસ કરતા રહે છે. ભગવાન જગન્નાથ દ્વારા દેવી લક્ષ્મીજીને મનાવવા માટે વિજયની પ્રતીક તરીકે આ દિવસને વિજયા દશમી અને વાપસીને બોહતડી ગોચાના રૂપમાં ઉજવાય છે. એવું કહેવાય છે કે 9 દિવસ પૂરા થયા પછી, ભગવાન જગન્નાથ પાછા જગન્નાથ મંદિરમાં જાય છે. દરેક વર્ષો આ ક્રમ ચાલુ રહે છે.

Edited BY_monica sahu