શારદીય નવરાત્રી એ દેવી દુર્ગાની પૂજા માટે સમર્પિત એક ભવ્ય તહેવાર છે. આ નવ દિવસનો તહેવાર ગુજરાતમાં ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ મુખ્યમંત્રી તરીકે સેવા આપવા દરમિયાન નવરાત્રીમા રમાતા ગરબાને એક ઉત્સવનુ રૂપ આપ્યુ હતુ. છેલ્લા બે દાયકામાં, આ કાર્યક્રમો ગુજરાત માટે એક નવી ઓળખ બની ગયા છે. નવરાત્રી દરમિયાન યોજાતા ગરબા કાર્યક્રમો ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે, જેમાં દેવી આદિશક્તિની પૂજા માટે સમર્પિત તૈયારીઓ કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં મહિલાઓ મોડી રાત સુધી આ કાર્યક્રમોમાં ભાગ લે છે, શક્તિના ઉત્સવની ઉજવણી કરે છે. આ સમય દરમિયાન, સ્ત્રી શક્તિનું શૌર્ય પણ પ્રગટ થાય છે, જે દર્શાવે છે કે સ્ત્રીઓ નબળી નથી પરંતુ દુર્ગાની અભિવ્યક્તિ છે.
1. મહેલમાં વીરાંગનાઓનુ તલવાર નૃત્ય
સૌરાષ્ટ્રના હાર્ટ સમાન રાજકોટના રણજીત વિલાસ પેલેસમાં નવરાત્રી દરમિયાન તલવાર નૃત્ય યોજવામાં આવે છે. આ તલવાર નૃત્ય દેવી જગદંબાની પૂજા કરવાનો અને શૌર્ય અને શક્તિની પરંપરાને જીવંત રાખવાનો પ્રયાસ છે. રાજવી પરિવારના મહારાણી કાદંબરી દેવીના માર્ગદર્શન હેઠળ સંચાલિત સંસ્થા, ભગિની સેવા ફાઉન્ડેશન દ્વારા વર્ષોથી આ નૃત્યનું આયોજન કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના લોકો આધુનિક ડીજે-પ્રેરિત ગરબા તરફ વળ્યા છે, પરંતુ તલવાર રાસ જેવા પ્રદર્શન આપણી પ્રાચીન સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓનું જતન કરે છે. આ પ્રદર્શન માટે ક્ષત્રિય છોકરીઓ અને બહેનો લગભગ દોઢ થી બે મહિના સુધી સખત તાલીમ લે છે. આ વીરતાપૂર્ણ કલા અત્યંત કાળજી અને સલામતી સાથે રજૂ કરવામાં આવે છે.
2. યુનાઇટેડ વે ગરબા મહોત્સવ:
આ મહોત્સવનું આયોજન ગુજરાતના સાંસ્કૃતિક શહેર વડોદરામાં બિન-સરકારી સંસ્થા યુનાઇટેડ વેના વડોદરા ચેપ્ટર દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ કાર્યક્રમ દાયકાઓ જૂનો છે. અહી દેશ-વિદેશમાં રહેતા ગુજરાતીઓ ભાગ લેવા આવે છે. નવરાત્રિ દરમિયાન ગરબા કાર્યક્રમમાંથી એકત્ર કરાયેલા ભંડોળનો ઉપયોગ સામાજિક કાર્ય માટે થાય છે. આ વૈશ્વિક સંસ્થા વિવિધ એજન્સીઓને દાન અને આવશ્યક સામગ્રી પૂરી પાડે છે. ગાયક અતુલ પુરોહિત આ કાર્યક્રમના સ્ટાર છે. તેમનું નામ અંબાલાલ પુરોહિત છે, પરંતુ જ્યારે તેઓ ઓર્કેસ્ટ્રામાંથી ગાયનની દુનિયામાં પ્રવેશ્યા, ત્યારે તેમને અતુલ નામ આપવામાં આવ્યું.
3. મોરબી: આદિશક્તિનું દિવ્ય દ્રષ્ટિકોણ
ગુજરાતમાં, ગરબા આનંદ અને ખુશી સાથે સંકળાયેલા છે. લોકો વિવિધ પ્રસંગોએ ગરબા કરે છે, પરંતુ નવરાત્રિ દરમિયાન તેનો દૈવી સાર સૌથી વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. મોરબીના શેરી ગરબા (સ્થાનિક લોકોની મદદ સાથેનો એક નાના પાયે કાર્યક્રમ) એ આદિશક્તિના દિવ્ય દ્રષ્ટિકોણને પ્રદર્શિત કર્યો. મોરબી શહેરમાં યોજાતા પ્રાચીન શેરી ગરબાના આયોજકોએ ૫૦ ફૂટ બાય ૫૦ ફૂટની ચણિયાચોળી (પોશાક) બનાવી છે. માતાજીનું આ સ્વરૂપ દર વર્ષે દેવીના ભક્તો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહે છે.
4. જામનગરમાં મશાલ રાસ
સૌરાષ્ટ્રના જામનગરનો પ્રતિષ્ઠિત મશાલ રાસ, એક અનોખી નવરાત્રી પરંપરા છે. અહીં નર્તકો સળગતી મશાલો (મશાલ) પકડીને ગરબા કરે છે. અગ્નિ સાથે જોડાયેલી આ સંકલિત ગતિવિધિઓ શક્તિ અને ભક્તિનું વાતાવરણ બનાવે છે, જે સમગ્ર કાર્યક્રમને એકદમ અનોખો બનાવે છે. આવા પ્રદર્શન જોવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી પ્રવાસ કરે છે. ગુજરાત ટુરિઝમે પોતે આ વિડીયો શેર કર્યો છે.
4. જામનગરમાં મશાલ રાસ
સૌરાષ્ટ્રના જામનગરનો પ્રતિષ્ઠિત મશાલ રાસ, એક અનોખી નવરાત્રી પરંપરા છે. અહીં નર્તકો સળગતી મશાલો (મશાલ) પકડીને ગરબા કરે છે. અગ્નિ સાથે જોડાયેલી આ સંકલિત ગતિવિધિઓ શક્તિ અને ભક્તિનું વાતાવરણ બનાવે છે, જે સમગ્ર કાર્યક્રમને એકદમ અનોખો બનાવે છે. આવા પ્રદર્શન જોવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી પ્રવાસ કરે છે. ગુજરાત ટુરિઝમે પોતે આ વિડીયો શેર કર્યો છે.
5.લક્ષ્મી વિલાસ પેલેસના હેરિટેઝ ગરબા
વડોદરાનો લક્ષ્મી વિલાસ પેલેસ વિશ્વનો સૌથી મોટો મહેલ છે. તેનું નિર્માણ સયાજીરાવ ગાયકવાડ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. મહેલમાં ઉજવણી ગણેશજીના આગમનથી શરૂ થાય છે. નવરાત્રી દરમિયાન, મહારાણી રાધિકારાજે ગાયકવાડ મહેલની અંદર મોતી બાગ ક્રિકેટ ગ્રાઉન્ડ ખાતે હેરિટેજ ગરબાનું આયોજન કરે છે. આ વર્ષે, ઓડિશાના કલાકારો દ્વારા દેવી દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની ખાસ છબીઓ બનાવવામાં આવી હતી. મહિલા સશક્તિકરણ અને મહિલાઓ માટે સુરક્ષિત સમાજની થીમ પર કેન્દ્રિત, આ ગરબા પ્રાચીન સંસ્કૃતિ અને કલાને જાળવવા અને પુનર્જીવિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. મહારાણી રાધિકારાજે ગાયકવાડ આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લે છે. ગરબામાંથી મળેલી રકમનો ઉપયોગ મહારાણી ચિમનાબાઈ ટ્રસ્ટ દ્વારા મહિલા સશક્તિકરણને ટેકો આપવા માટે થાય છે.
